ما که ندیدیم، ولی خاطرات قدیمی‌تر‌ها پر است از گلدان‌های شمعدانی و حیاط‌های پراز درخت که حالا آپارتمان‌های قد ونیم قد به جایشان قدعلم کرده‌اند. می‌گویند روزگاری شهر تهران، به شهر درخت‌‌های چنار معروف بود، چنارهایی که حالا دیگر در کوچه پسکوچه‌های این شهر بزرگ جای نفس کشیدن ندارند و باید به دادشان رسید...
با این حال، مدتی است زمزمه طرح «بام سبز» در شهر تهران به گوش می‌رسد و شنیده‌ها حاکی از آن است که بعضی از مسئولان شهری تصمیم گرفته‌اند در این کار پیش قدم شوند. اگرچه هنوز در منطقه ما از اجرای این طرح خبری نیست، ولی حدود 2 سال است که یکی از هم محله‌ای‌هایمان بام خانه‌اش را سبز کرده است. پرونده فضای سبز عمودی بهانه خوبی بود تا ساعتی با «آرش شغلی» در پشت‌بام خانه‌اش باشیم.
بچه زنجان است و از کودکی با گل و گیاه سرو کار داشته است. خودش می‌گوید علاقه به گل وگیاه ذاتی است و در همه افراد وجود دارد، اما در یکی بیشتر و در دیگری کمتر. آرش خاطرات کودکی‌اش را این‌گونه ورق می‌زند:
«آن روزها خانه بزرگی داشتیم که حیاطش پر بود از گل‌های شمعدانی و رز وکوکب. پدرم کارمند آموزش و پرورش بود و همه اوقات بیکاری اش را با پرورش گل و گیاه پر می‌کرد، برای همین علاقه به گل از کودکی در وجودم ریشه کرد تا اینکه در رشته مهندسی ساختمان دانشگاه علم و صنعت پذیرفته شدم و برای ادامه تحصیل به تهران آمدم.اوایل خیلی سخت بود، اما کم کم به همه چیز عادت کردم.»
ایده حیاط سبز
او از همان روزهایی که در دانشگاه درس می‌خواند در رویاهایش به این فکر می‌کرد که حیاط خانه پدری‌اش را در تهران زنده کند، ولی در خوابگاه دانشجویی کاری از دستش برنمی‌آمد تا اینکه ازدواج کرد و در یکی از آپارتمان‌های محله نارمک ساکن شد.
همان زمان بود که گلدان‌های کوچک و بزرگ که خودش آنها را پرورش می‌داد، یکی پس از دیگری در جای جای خانه جا خوش کردند، اما برای پرورش گل‌های بیشتر به گلخانه نیاز داشت و این امکان در آپارتمان برای او فراهم نبود،
برای همین از نخستین روزی که نقشه ساخت آپارتمان جدید در ذهنش تداعی شد، تصمیم گرفت پشت‌بام خانه را سبز کند. این هم‌محله‌ای خوش ذوق ماجرا را این‌گونه تعریف می‌کند: «سال 86 که ساخت‌و‌ساز این آپارتمان آغاز شد، از همان ابتدا سازه‌های فلزی پشت بام سبز را هم بنا کردم و گلدان‌های فلزی به عنوان «جان پناه» بام نصب شد.
از این آپارتمان 10 واحدی فقط 2 آپارتمان متعلق به من بود، برای همین باید رضایت همسایه‌ها را هم جلب می‌کردم تا مشکلی به وجود نیاید. البته به دلیل اینکه از ابتدا قصد داشتم پشت‌بام خانه را به حیاط سبز تبدیل کنم، بعضی از تجهیزات ساختمان را که بیشتر درپشت‌بام‌ها قرار می‌گیرد مانند کولر را در فضای خالی بین طبقات تعبیه کردم تا هیچ مانعی در پشت بام نباشد.»
گویا آرش شغلی به دلیل ایجاد پشت بام سبز دو برابر حق شارژ ساختمان می‌دهد و همسایه‌ها هم می‌توانند هر وقت که دلشان می‌خواهد از فضای زیبای پشت بام سبز استفاده کنند.
هیچ‌وقت ناامید نشدم
این بچه‌محل خوش ذوق، ماه‌های نخستی که این کار را آغاز کرده بود با مشکلات بسیاری روبرو بود: «هرچند از قبل اطلاعات خوبی درباره گل و گیاه داشتم و تحقیق هم کرده بودم، اما ماه‌های نخست با سختی‌های بسیاری روبرو شدم. خیلی از گیاهانی که فکر می‌کردم در برابر تابش آفتاب مقاومت خوبی دارند زود پژمرده می‌شدند و بعضی هم اصلاً رشد نمی‌کردند، با این حال ناامید نشدم و کارم را ادامه دادم تا اینکه این پشت‌بامی که می‌بینید سبز شد.»
او با اینکه تأکید می‌کند بیشتر گیاهانی که در پشت‌بام خانه‌اش استفاده کرده در همه فصل‌ها سبزند، اما می‌گوید: «اگر بهار می‌آمدید مسلماً گل و گیاه اینجا سرحال‌تر بودند، بالاخره اکنون پاییز است و فصل خزان گل‌ها...» این بچه محل خوش‌ذوق معتقد است اگر فضای سبز عمودی که بیشتر روی نمای ساختمان‌ها و پشت‌بام آپارتمان‌ها ایجاد می‌شوند، افزایش یابند، علاوه براینکه محله و شهر زیبا می‌شود در کاهش آلودگی‌ها شهری تأثیر بسیاری دارند.
شهرداری حمایت کند
«شغلی» اگرچه برای راه‌اندازی این پشت‌بام از کسی کمک نگرفته و بدون هیچ کمک دولتی این کار را انجام داده است، ولی معتقد است برای افزایش چنین کارهایی باید شهرداری حمایت کند: «برای ایجاد این فضا هزینه بالایی پرداخت کردم، اما به دلیل اینکه به این کار علاقه داشتم، تصمیمم را عملی کردم، ولی این امکان برای همه مردم فراهم نیست.
مشکل دوم آبیاری این گل و گیاه با آب شرب شهری است.با اینکه آبیاری فضای سبز این پشت بام به صورت قطره‌ای و اتوماتیک انجام می‌شود ،ولی مصرف آب به حدی است که هر ماه باید هزینه بالایی پرداخت کنم. البته فکر می‌کنم اگر طرح هدفمند کردن یارانه‌ها به تصویب برسد، هزینه آب خیلی افزایش می‌یابد و دیگر نمی‌توانم هزینه آبیاری این فضای سبز را بپردازم و درنهایت باید این پشت‌بام فراموش شود، در حالی که شهرداری می‌تواند با دادن انشعاب آب خام، مشکل را برطرف کند.»
چند توصیه برای سبز کردن دیوارها
خودتان را دست کم نگیرید. مطمئن باشید شما هم می‌توانید با گذاشتن چند گلدان در بالکن یا لبه پنجره خانه‌تان در زیبایی محله نقش مؤثری داشته باشید، اما هر کاری راهکارهای خاص خودش را دارد که خوب است این چند توصیه را بخوانید.
برای ایجاد فضای سبز عمودی کافی است در تراس یا فضای باز لبه پنجره خانه‌تان گلدان کوچکی نصب کنید و گل مورد علاقه‌تان را در آن بکارید. حواستان باشد که گلدان‌ها در جای مناسبی نصب شوند، چرا که با کوچک‌ترین بی‌احتیاطی ممکن است سقوط کنند. با توجه به شرایط آب و هوایی شهر از گل‌هایی استفاده کنید که به آب کمتری نیاز دارند. مانند «سدوم»ها. البته «اسطوخودوس»ها هم به دلیل اینکه برگ‌های باریکی دارند برای این کار مفیدند.
اگر چند گیاه کنار هم کاشته می‌شود، دقت کنید که این گیاهان نیاز‌های مشابهی داشته باشند، وگرنه خیلی زود خراب می‌شوند. به موقعیت جغرافیایی ساختمانتان هم توجه کنید و هیچ‌وقت گلدان‌ها را در جهت وزش باد یا نور مستقیم آفتاب قرار ندهید. اگر مکانی که گلدان را نصب کرده‌اید آفتابگیر نیست، حتماً از گیاهانی استفاده کنید که به سایه علاقه دارند. مانند «پاپیتال»ها .
حواستان باشد از گیاهانی استفاده کنید که همیشه سبزند، چراکه دیگر مجبور نیستید در هر فصل گلدان‌هایتان را تعویض کنید. کارشناس مرکز گیاه پزشکی گل و گیاه شهرداری انواع پیچ‌های امین الدوله و «گلیسین» را برای این کار پیشنهاد می‌کند. چون پیچ‌ها از گیاهان همیشه سبزند.
خاک گلدان باید بر اساس نوع گیاه انتخاب شود واگر تناسبی بین این 2 نباشد ممکن است گل شما خیلی زود پژمرده شود. هزینه یک گلدان با 2 نهال پاپیتال و پیچ امین الدوله بین 7 تا 8 هزار تومان است. پس دقت کنید، زمان خرید گلدان سرتان کلاه نرود. حتماً تاکنون نام «کلینیک گیاه پزشکی»را شنیده‌اید.
همین حالا هم می‌توانید با این مرکز تماس بگیرید و درباره توسعه فضای سبز عمودی مشاوره بگیرید علاوه براین، مشکلات فضای سبز محله یا خانه‌تان را با آنها در میان یگذارید تا راهنمایی‌تان کنند. در این مرکز علاوه بر کلاس‌های آموزشی در زمینه چگونگی پرورش و نگهداری گیاهان آپارتمانی، فضای سبز عمودی و درخت و درختچه برگزار می‌شود. شماره تماس این مرکز هم این است: 23312000
برگزاری دوره آموزش فضای سبز عمودی
فرهنگسازی و آموزش در زمینه فضای‌های سبز عمودی از جمله برنامه‌هایی است که با جدیت در پایگاه «گیاه‌پزشکی و آموزشی گل و گیاه» شهرداری پیگیری می‌شود. مسئول کلینیک گیاه‌پزشکی شهرداری دراین‌باره می‌گوید: «مدتی است کلاس‌های آموزشی توسعه فضای سبز عمودی در این مرکز تشکیل می‌شود که خوشبختانه با استقبال شهروندان هم روبرو بوده است.»
«زهرا زارع امامی» با تأکید بر این که برگزاری این دوره‌‌ها باعث ایجاد انگیزه در شهروندان شده است، ادامه می‌دهد: «کلاس‌های فضای سبز عمودی خیلی از شهروندان را به این نوع فضای سبز علاقه‌مند کرده و آنها تمایل دارند این طرح را در مقیاس‌های کوچک در ساختمانشان اجرا کنند.»
امامی با اشاره به ضرورت ایجاد فضای سبز عمودی می‌گوید: «به طورکلی فضای سبز عمودی در سطح‌هایی مانند نرده‌ها، ستون‌ها، سایه‌بان‌ها، لبه‌های بیرونی پنجره‌ها ودیوارها ایجاد می‌شود که این نوع فضای سبز نیز مانند فضاهای سبز دیگر باعث جلوگیری از آلودگی هوا و آلودگی صوتی خواهد شد.
همچنین درجه حرارت محیط را تعدیل می‌کند.» از دیگر خدماتی که این کلینیک انجام می دهد، ارائه خدمات آزمایشگاهی رایگان است. امامی می‌گوید: «علاوه بر دوره‌های آموزشی، گلخانه و آزمایشگاه هم داریم. از گلخانه برای آموزش و نگهداری گل‌ها و گیاهان استفاده می‌شود.
آزمایشگاه هم برای شناخت آفات گیاهی و آزمایش انواع کودها و گیاهان ساخته شده است. شهروندان هم می‌توانند گیاهان آفت‌زده‌شان را به کلینیک بیاورند تا نوع آفت شناسایی و بیماری گیاه درمان شود.» او گسترش توجه به فضای سبز و توسعه عمودی فضای سبز را از اهداف کلینیک گیاه‌پزشکی گل و گیاه می‌داند و از شهروندان می‌خواهد برای افزایش سرانه فضای سبز با مسئولان همکاری کنند.
همشهری محله - 8
